Tijd speelt slechts een bijrol

Beschrijf de Europese/Nederlandse cultuur en je komt al gauw op een belangrijke stressfactor: tijd. Overal willen en moeten we (van onszelf) op tijd zijn; op tijd thuis voor het eten, op tijd voor de trein, op tijd in de les, op tijd op het werk, op tijd voor een afspraak en noem het maar op. Wanneer je niet op tijd komt, word je 'gestraft'; als je komt aanrennen op het station om de trein te halen, rijdt de trein alsnog weg. De machinist moet op tijd rijden. Te laat in de les en je hebt de kans dat de leraar je niet binnen laat. Te laat op een afspraak en de eerste ergernis is er al, voordat je elkaar de hand hebt geschud. Geloof het of niet, dit is totaal anders in Maleisië.

Geen klok te bekennen

Je moet goed je best doen om in Maleisië een klok te vinden. Er hangt geen klok in iedere eetgelegenheid en zelfs op het kantoor van mijn stageplek hangt geen klok. Het is ook niet zo dat iedereen stipt om negen uur op kantoor is. Het grootste deel van mijn collega's komt tussen 9 en half 10 binnendruppelen, sommigen zelfs nog later en niemand die er moeilijk over doet. Overigens hangt er bij de meeste mensen thuis ook geen klok. Een hele vreemde gewaarwording, als Nederlander dan.

Overal klokken

In welke openbare ruimt je ook komt, in Nederland hangen klokken: in het winkelcentrum, het stadscentrum heeft minimaal een grote kerkklok en in de meeste winkels hangt ook een klok. We zijn zo gefixeerd op tijd dat het onze grootste obsessie is geworden. Zowat iedereen heeft ook een horloge om, inclusief ikzelf.

Heb je haast?

Afgelopen training ging ik na de training met mijn trainer (ja, dit is grammaticaal correct) naar de mall. Hij had nog iets nodig en we hadden de hele dag de tijd, dus ik ging met hem mee. In de eerste winkel die we bezochten, hadden ze precies wat hij nodig had. Toch wilde hij nog even verder kijken. Ik zei tegen hem: "koop deze gewoon, het is precies wat je zoekt." En hij reageerde met: "Heb je haast?" Nee, ik had geen haast, want we hadden in principe de hele dag de tijd. Ik realiseerde me dat mijn Nederlandse instinct de controle over mijn gedrag probeerde over te nemen. Het instinct van: 'alles zo snel mogelijk doen en geen tijd verspillen.' Zo zijn er nog veel meer voorbeelden te noemen, waarbij ik erachter kwam dat tijd geen rol speelt in Maleisië of slechts een bijrol. Nadat mijn trainer 'eindelijk' had wat hij zocht, hebben we samen een ijsje gegeten. Ik vroeg hem of hij nog naar de Starbucks wilde gaan om koffie te drinken. Hij pakte zijn mobiel erbij en zag tot zijn schrik dat hij over 20 minuten alweer op een andere locatie moest zijn om training te geven. Als hij nog op tijd wilde komen, dan moest hij nu weg. Dan maar een andere keer koffie drinken.

Waar zou dit cultuurverschil nu vandaan komen? Om je eerlijk te zeggen; ik heb geen idee. Het is niet iets van de laatste decennia, dat is wel duidelijk als je ziet dat de kerk in het stadscentrum soms wel 500 jaar oud is. Het is dus iets wat al veel langer in onze cultuur geslepen zit en wat met de jaren steeds belangrijker is geworden. Misschien zit er iets in de lucht of in stamppot boerenkool met rookworst van de HEMA, wat ons zo gefixeerd laat raken van tijd. Wie zal het zeggen.

Over het algemeen geldt: tijd is onze vriend, maar ook onze vijand. We kunnen er niet met en ook niet zonder. Het is een obsessie die ons tegelijkertijd gerust stelt. Je kunt een klok weghalen, maar niet laten verdwijnen uit het hoofd van een Nederlander.